Öz

Amaç

Bu çalışmanın amacı Türk kadınların jinekolojik kanser farkındalığını etkileyen faktörlerin belirlenmesidir.

Yöntem

Bu çalışma online tanımlayıcı ve kesitsel bir araştırma olup Kasım 2020 ile Nisan 2021 tarihleri arasında çevrimiçi bağlantı paylaşılarak 20-65 yaş arasında olan, jinekolojik kanser öyküsü olmayan, en az ilkokul mezunu olan, akıllı telefon veya internet kullanan ve Türkiye’de yaşayan kadınlar arasında kartopu örnekleme tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklem sayısı G*Power 3.1.9.7 programı kullanılarak hesaplanmıştır. Giriş parametreleri t-testi, 0,2 küçük etki büyüklüğü, %5 hata payı ve %80 güç olup toplam örneklem büyüklüğü 788 hesaplanmıştır. Araştırmanın örneklemini 804 kadın oluşturmuştur. Araştırmada kadınların tanıtıcı özellikler soru formu ve jinekolojik kanserler farkındalık ölçeği kullanılmıştır. Araştırmacılar tarafından literatüre dayalı olarak hazırlanan tanımlayıcı özellikler formu; kadınların yaşı, eğitim düzeyi, aile tipi, çocuk sayısı, düzenli jinekolojik muayene yaptırma durumu, Pap smear testi ve serviks kanseri hakkında bilgi sahibi olma gibi bilgileri içeren 25 sorudan oluşmaktadır. Jinekolojik kanserler farkındalık ölçeği 41 maddeden oluşmakta olup, ölçek beşli Likert tipte ve dört alt boyutu bulunmaktadır. Ölçekten alınacak toplam puan 41 ile 205 puan arasında ve alınan puanın yüksek olması kadınların jinekolojik kanser konusundaki farkındalığının yüksek olduğunu göstermektedir. Ölçek toplam puanı ve alt boyut puanları ile bağımsız değişkenler arasındaki ilişki t-testi ve ANOVA ile değerlendirildikten sonra anlamlı bulunan değişkenler ile ölçek toplam puanı çoklu regresyon analizi ile test edilmiştir.

Bulgular

Araştırmada kadınların yaş ortalamasının 41,5±10,7 ve %64,3’ünün üniversite eğitimi aldığı ve %70,0’ının çalıştığı bulunmuştur. Kadınların Pap smear testi yaptırma oranı %66,8 olup %34,3’ü yıllık düzenli olarak jinekoloğa başvurduğu saptanmıştır. Jinekolojik kanserler farkındalık ölçeği toplam puanı 42 yaş üstü, lisansüstü eğitim alan ve çalışan kadınlarda yüksek bulunmuştur. Aktif cinsel yaşamı olan, düzenli jinekolojik muayene yaptıran ve gebelik öyküsü olan kadınlarda ölçek toplam puan ortalamasının yüksek olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin tüm alt boyut puanları ve toplam puanının lisansüstü eğitimli kadınlarda, ortaokul ve altı eğitimli kadınlara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Sağlık sigortası olan, modern doğum kontrol yöntemleri kullanan, Pap smear testi ve kendi kendine vulva muayenesi yapan, serviks kanseri ve Pap smear testi hakkında bilgisi olan kadınların tüm ölçek alt boyut ve ölçek toplam puanının yüksek olduğu saptanmıştır. Çoklu regresyon analizine göre jinekolojik kanser farkındalığını etkileyen istatistiksel olarak anlamlı faktörler: Eğitim durumu, doğum kontrol yöntemini kullanma, kendi kendine vulva muayenesi yapma ve düzenli jinekolojik muayene gitme, Pap smear testi yaptırma ve serviks kanseri hakkında bilgi sahibi olma olarak belirlenmiştir.

Sonuç

Sosyo-ekonomik durumu yüksek olan kadınların jinekolojik kanser konusunda farkındalıklarının yüksek olduğu belirlenmiştir.